Oosterse wijsheid voor workaholics: Gelukkig op het werk volgens de Dalai Lama. Hoe vind je geluk in je werk? Deze vraag namen de Dalai Lama en de Amerikaanse psychiater Howard C. Cutler onder de loep gedurende één week aan een stuk. Het boek dat uit deze gesprekken voortkwam leverde een ontmoeting op tussen westerse wetenschap en oosterse wijsheid. Hieronder vind je het antwoord op vijf cruciale vragen.
1. Hoe ga je om met stress op het werk?
Wanneer je stress krijgt omdat een collega die promotie krijgt waar jij zo hard voor werkte, is het vooral de vraag hoe je daar zelf mee omgaat. Volgens de Dalai Lama is het in een dergelijke situatie zaak om je emoties te analyseren. Levert het effectief iets op om woedend of jaloers te zijn? Of is het eerder schadelijk?
Stel nu dat je beseft dat reacties als woede en jaloezie schadelijk zijn voor jezelf: wat is dan de volgende stap? De Dalai Lama adviseert vervolgens een methode om je geest tot rust te brengen. Volgens hem dien je je vooral te realiseren dat geen enkele situatie alleen maar goed of slecht is. En dat is nu net waar westerlingen
naar neigen: zwart-wit te denken. Dus probeer je best je werk in een breder perspectief te plaatsen.
‘Je kunt bijvoorbeeld denken dat je geen topjob hebt, maar dat je in ieder geval genoeg verdient om in je onderhoud te voorzien. Zo kan je een gevoel van tevredenheid ontwikkelen, ook al gaan de dingen niet zoals je wilt.’
Howard Cutler vindt dat deze oosterse manier van denken veel oefening vraagt. Volgens de psychiater is het ook belangrijk om bewijzen te bekijken. Hij is hier pragmatischer in en suggereert eerder de vraag: ‘Kunnen we onszelf er misschien ook van overtuigen dat die belangrijkere job ons niet per se gelukkig maakt?’ En nog: ‘Zijn we sinds onze laatste promotie gelukkiger, zijn onze kennissen met een hogere positie gelukkiger? Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat mensen gelukkiger zijn als ze plezier vinden in hun werk – en dat hangt niet af van prestige.
2. Hoe ga je om met lastige collega’s?
Uit de meeste onderzoeken naar werk en geluk blijkt het sociale klimaat in de organisatie een belangrijke factor. Hoe beter de sociale interactie, hoe hoger de arbeidsvreugde.
De Dalai Lama gelooft dat je als enkeling wel veel kan betekenen voor de sfeer op het werk. ‘Je ziet soms collega’s krampachtig samenwerken en dan komt er een nieuwe medewerker, iemand die hartelijk en vriendelijk is, die de hele stemming en houding van de groep positief beïnvloedt. Zo kun je door zelf vrolijk te zijn en interesse te tonen in je collega’s al een pak veranderen voor anderen en voor jezelf.’
‘Als je op de werkvloer met anderen wilt opschieten, dan is het belangrijk dat je je realiseert dat je afhankelijk bent van elkaar. Krijg je te maken met uitbarstingen van collega’s, dan moet je die niet te persoonlijk opvatten. Misschien hebben ze wel persoonlijke problemen. Conflicten met collega’s zou je kunnen beschouwen als een spirituele oefening, een gelegenheid waarbij je kunt oefenen om menselijke kwaliteiten als geduld en tolerantie in de praktijk om te zetten.’
Dat klinkt ongetwijfeld gemakkelijker dan het is. Maar toch is het mogelijk, vindt de Dalai Lama. Als voorbeeld noemt hij Tibetaanse gevangenen die hun detentie gebruikten als oefening voor innerlijke ontwikkeling. Zo waren ze in staat om zelfs tegenover hun bewakers niet toe te geven aan haatgevoelens.
3. Hoe houd je je werk uitdagend?
Een van de grootste bronnen van onvrede op het werk is verveling en gebrek aan uitdaging, de zogenaamde bore-out.
Uitdagingen dragen bij tot het verscherpen van je geest en je creativiteit. Zonder uitdagingen wordt je geest lui en zwak, aldus de Dalai Lama. Het is daarom de kunst om je leven niet te laten beperken tot de werksfeer, maar uitdagingen te vinden in je leven. Als er op je werk amper uitdagingen te vinden zijn, dan kun je veel voldoening vinden in de omgang met anderen. Het is belangrijk om een evenwichtig en afwisselend leven te leiden dat niet puur uit werk bestaat.’
Zijn advies: maak in het weekend een lijstje van alle dingen die je graag doet. Tuinieren, koken, sport, een nieuwe taal leren; elke activiteit die je helpt om je talenten te ontwikkelen. ‘Wanneer je dan een saaie periode hebt op je werk, kunnen vrienden, familie en hobby’s dienen als voornaamste bron van voldoening. Uiteindelijk zal de cyclus omdraaien en kun je met frisse moed aan de slag.’
4. Wat doe je als je je job verliest?
Uit onderzoek blijkt dat werkloosheid direct verband houdt met ongelukkig zijn. Dit geldt overal ter wereld. Ook voor de Dalai Lama is dit een moeilijk oplosbaar probleem. ‘Het enige waar we iets aan kunnen doen is onze houding. Je kunt je moed verliezen. Maar je kunt de situatie ook gebruiken als een gelegenheid om veranderingen aan te brengen in je leven.’
‘Een van de redenen waarom mensen ongelukkig worden bij het verliezen van hun baan, is dat ze vinden dat ze nu niets meer waard zijn. Dat komt omdat veel mensen zich identificeren met hun rol op het werk. Daarom is het verstandig om je zelfbeeld te verruimen. Je bent immers meer dan je werk.’
‘Zie jezelf allereerst als mens met het vermogen om vriendschap te sluiten en vriendelijkheid te betrachten. Naast de rol op je werk heb je nog talloze andere rollen – die van ouder, zuster, vriend. Het menselijk leven is echt niet alleen bedoeld om te werken. Er zijn ook nog andere waarden in ons leven. Het is de moeite waard om jezelf steeds te herinneren wat de moeite waard is, voordat we onze identiteit en levensdoel volledig laten opslokken door ons werk.’
5. Hoe vind je geluk op het werk?
Als je tevreden bent met je werk, ben je ook gelukkiger in het algemeen. Maar waar worden mensen op het werk nu eigenlijk gelukkig van? Je werk zien als roeping is volgens Howard Cutler een belangrijke geluksfactor. Dat sluit ook aan bij de theorie van de Dalai Lama: je houding tegenover je werk is van doorslaggevend belang voor het plezier dat je erin hebt.
Je werk zien als roeping is volgens de twee niet voorbehouden aan voor de hand liggende beroepen zoals priester, leraar of dokter. Elke werknemer kan zijn job veranderen in iets dat een hoger doel dient.
Zelfinzicht is volgens de Dalai Lama ook een eigenschap die bijdraagt aan geluk op het werk. ‘Als je weet wat je talenten zijn, kun je die inzetten op het werk, waardoor je betrokkenheid voor het werk groter wordt. Bovendien geeft kennis van je sterke eigenschappen (en overigens ook van je beperkingen) zelfvertrouwen. Je weet waartoe je wel en waartoe je niet in staat bent. Hierdoor geraak je minder gekwetst wanneer anderen kritiek op je hebben.’
Een andere belangrijke factor voor geluk op het werk is volgens de Dalai Lama de invloed van je werk op anderen. Zijn lijfspreuk is: ‘Als je kan, help anderen. Als je dat niet kunt, doe ze dan tenminste geen kwaad.’
Meer lezen: De kunst van het geluk op het werk, De Dalai Lama & Howard C. Cutler
Werkgeluk… hoe zit dat bij jou? Ga je fluitend aan de slag? Of is er op dat vlak nog wel wat werk? Misschien kan Herculean Alliance je wel helpen…